One size (NEVER) fits all. Xedule & de volgelingen van Procrustes

Afgelopen jaar hoorde ik sommige collega's, managers, al regelmatig klagen over iets dat Xedule heet. Ik hoorde het aan, haalde verder mijn schouders op. Ik had er niets mee te maken en interessant klonk het evenmin. Iets van een nieuw systeem om te roosteren en werkverdelingen te maken. Het zal wel. Het lijkt wel of er iedere twee jaar of zo iets nieuws in deze richting bedacht wordt. Nu dus weer Xedule.

Maar vorige week kwam Xedule opeens mijn wereld binnen. Ik was in het buitenland en kreeg ongeruste mails van studenten en collega's over het rooster van het volgende blok. Een groep studenten had drie tussenuren, een docent op drie verschillende dagen 1 les. Lekker! En het ergste van al was dat tegelijkertijd meegedeeld werd dat er geen conceptroosters meer gemaakt werden. Dit was het! Slikken of stikken.
De lieve ziel op onze faculteit die voor deze ellende de vraagbaak (niet de verantwoordelijke persoon) is, kan wel iets veranderen maar moet daartoe een formulier invullen dat ondertekend moet worden door... Nou ja, je begrijpt wel. Gekkenwerk dus.
Vandaar dat ik me gisteren toch maar even in Xedule verdiept heb, zowel wat daarover op ons Wereldwijdewaanzin als op de Hu-site te vinden is. In twee woorden samengevat: verkooppraatjes en projectleidersgekwaak (lees zelf maar!) ofwel:

Xedule is een perfect systeem dat met een paar drukken op de knop de volledige 'onderwijslogistieke keten' op orde brengt. Iedereen gelukkig!

Niet dus.
Sinds Procrustes (je weet wel, die herbergier die de gasten de voeten afhakte dan wel oprekte zodat ze precies in het bed pasten) weet elk verstandig mens dat dit soort overkoepelende systemen niet werkt dan wel tot idiotie leidt. Niettemin blijkt keer op keer dat mensen niet kunnen nalaten ze te bedenken en/of in praktijk te brengen. In de politiek leidt dit tot dictaturen, in de wetenschap tot waanzin, in de literatuur tot vermakelijkheden en in de organisatie tot ellende.

In dit geval krijg je van Xedule dus het laatste, ellende. Ter verklaring twee redenen, uit vele:

1. de mensen die aan de Xedule-knoppen zitten hebben geen enkele relatie met de praktijk van het onderwijs.
2. de praktijk van het onderwijs heeft te maken met duizend variabelen & meer onvoorzienbaarheden zoals daar zijn vakken die niet in het schema passen, docenten die ziek of verdrietig zijn, studenten onder speciale omstandigheden, gekke gebeurtenissen, redelijke wensen, mislukkingen, successen, kortom de dingen van het leven.

Deze tweede is tevens de belangrijkste reden om tegen zoiets als Xedule te zijn. Zij is van 'filosofische' of existentiële aard: dat het nastreven van perfectie pervers is. Zaken zijn slechts tot op zeer geringe hoogte maakbaar en beheersbaar, je moet een dergelijke maakbaarheid dan ook niet willen. Uitgangspunt van alle organisatie is variëteit, niet uniformiteit. 

Ik ben niet gek. Natuurlijk moet je een systeem bedenken om te roosteren enz. Het kan niet anders. Maar de gedachte achter zo'n systeem moet precies tegengesteld zijn aan de gedachte die Draak Xedule bezielt: dat elk systeem tijdelijk is, pragmatisch, voortdurend aanpasbaar, ad hoc, voorbereid op trial and error en bovendien voortdurend in concept. Xedule is dat niet, juist niet - hoewel het verkoopppraatje natuurlijk anders zegt: het is one size fits all. Geloof me, dat is nog nooit het geval geweest en zal ook nooit zo zijn, tenzij we allemaal boys from Brazil worden, klonen dus. Ik zal me ertegen blijven verzetten.

Xedule is protocolitis ten top. Vreselijk.